Categorie: medisch

Mijn ratten stinken, wat nu?

Zo nu en dan hoor of lees ik wel eens dat mensen klagen over de lucht van hun ratten. Meestal gaat dit dan om de geur van de ontlasting. Bij sommige ratten ruik je dit sneller of minder snel, ik ga uitleggen waarom en wat je kan doen om de geur wat aangenamer te maken. Disclaimer: alle ratten dragen net zoals mensen een eigen geurtje bij zich, bij de een is dit sterker bij de ander. Daarnaast zijn sommige mensen extra gevoelig voor geuren en zullen ze de dieren dus sneller vinden stinken.

Rittens vs. volwassen ratten

De meeste mensen die aan ratten beginnen, starten met het adopteren van een aantal rittens (jonge ratjes). Dit is natuurlijk een hele logische keuze: rittens zijn enorm leuk en je kan nog wat langer van ze genieten dan van oudere ratjes. Wel zijn dit vaak de mensen die overweldigd worden door de geur van de dieren: wát ruiken ze sterk! Geef alsjeblieft niet gelijk op, het klopt dat ratten in hun eerste levensfase sterker ruiken. Dit is puur de ontlasting en komt omdat ze in de eerste levensfase meer behoefte hebben aan dierlijke eiwitten. Naarmate ratten ouder worden hebben ze hier minder behoefte aan en zal de geur van de ontlasting minder penetrant worden.

Baby ratjes! Schattig he? Maar toch ruik je ze véél meer dan volwassen ratten. Even volhouden dus: ze zullen minder gaan ruiken 😉

Voeding

Zoals ik al meldde hebben rittens meer behoefte aan dierlijke eiwitten en zullen ze hierdoor sterker ruiken. De conclusie die je hieruit kan halen is dat voeding veel invloed op de geur van de ontlasting. Naarmate ze ouder worden neemt de behoefte naar dierlijke voeding af en zal hun geur minder sterk zijn. Dieren die gezonde voeding krijgen ruik je dus minder dan dieren die op eenzijdige onvolledige voeding moeten leven en dus niet alles binnen krijgen wat ze nodig hebben om gezond te blijven. Ook wanneer dieren veel groenten binnen krijgen kunnen ze sterker gaan ruiken omdat hier vaak veel vocht in zit.

Verblijf en inrichting

Hoe jouw groepje ratten woont en welke inrichting (met name de bodembedekking) ze krijgen is van groot belang. Dat het belangrijk is dat je op tijd de kooi schoonmaakt hoef ik natuurlijk niet meer te melden, maar de soort bodembedekking die je gebruikt kan veel invloed hebben op de geur van het verblijf. Let bij het kopen van bodembedekking op dat het de urine goed kan opnemen. Hiermee kan je gerust spelen en uitproberen om te kijken wat het beste bij jou en jouw ratjes past. Daarnaast is het belangrijk om ook alle huisjes goed schoon te maken. Huisjes gemaakt van hout zuigen urine op en zullen dus sneller gaan ruiken dan plastic huisjes die je makkelijk kan afwassen alvorens weer terug te zetten.

Daarnaast heeft de grootte van het verblijf en hoe vol hij hangt/staat invloed op de stank. Hoe groter het verblijf, hoe langer het duurt voordat je de ratten ruikt. Lees je daarom goed in of jouw verblijf voldoet aan de maten voor het aantal ratjes die je hebt. Doe inspiratie op op verschillende groepen en websites voor de inrichting: hoe voller en uitdagender ingericht, hoe minder snel je het verblijf zal ruiken.

Grote verblijven met bodembedekking die ervoor zorgt dat je geurtjes minder snel ruikt en een volle inrichting: ze zorgen ervoor dat je ratten minder snel ruikt. Ook staan deze kooien zo ver mogelijk bij de deur vandaan en met het raam altijd op een kiertje. Om tocht tegen te gaan staat er een doorzichtige plaat tussen het raam en de rechterkooi.

Andere redenen waarom ratten kunnen stinken:

  • Bij ziekte of ouderdom, dan kan het voorkomen dat ze zichzelf niet meer goed schoon kunnen houden of dat ze een infectie hebben opgelopen (die kunnen aardig gaan stinken). Ga in dit geval naar een dierenarts!
  • Stress! Wie al eens gereisd heeft met ratjes die dit niet gewend waren, zal misschien wel weten wat ik bedoel. Wanneer ratten gestrest zijn maken ze ‘stress keutels’: deze ruiken een stuk sterker dan normaal.

Tips om vieze geurtjes te minimaliseren

  • Maak niet te veel schoon met schoonmaakmiddelen die een overweldigende geur hebben, het klinkt tegenstrijdig maar wanneer de ratten een hele andere geur in hun eigen kooi ruiken zullen ze sneller gaan markeren met hun eigen geurtje. Wanneer je schoonmaakt doe dit dan met enkel heet water of schoonmaakazijn.
  • De plaats van de kooi is ook belangrijk. Wanneer je het verblijf gelijk naast de deur zet wanneer je de woonkamer in komt, zal de rattengeur ook het eerste zijn wat jou (en je bezoek) opvalt. Een plek verder van de deur maar niet in de volle zon of tocht is het beste.
  • Vergeet de spijltjes en omgeving niet. Wanneer je de kooi aan het schoonmaken bent is het makkelijk om hem leeg te halen, alles schoon te maken en hem weer met frisse bodembedekking en inrichting te vullen. Vergeet alleen niet dat ratjes soms druppelen wanneer ze in de kooi klimmen: er zal dus op de spijlen maar ook in de omgeving van de kooi te vinden zijn. Zelf maak ik dit niet elke week schoon, maar ik ga zeker eens per maand met een natte doek langs.
  • Zindelijkheidstraining. Het is mogelijk om ratjes zindelijk te maken, dit kan bijvoorbeeld door een wc met andere bodembedekking neer te zetten, in dat geval is het makkelijk om een paar keer per week de wc’s schoon te maken tussen de grote schoonmaak door. Uitgebreide tips over dit onderwerp zullen volgen in een artikel over het zindelijk maken van ratjes.
Advertentie
by Categories: Algemeen, medischTags: , , , , , Een reactie plaatsen

Mijt herkennen en behandelen

Een kwaaltje die veel voorkomt bij ratten is het hebben van ongenode gasten genaamd mijt. Mijt zijn kleine geleedpotigen die in dezelfde orde vallen als teken: óók al van die vieze kleine beestjes! De meest voorkomende mijten bij de tamme rat zijn de bloedzuigende mijt, vachtmijt en de schurftmijt, maar ook oormijt kan bij ratten voorkomen. In dit artikel leg ik alles uit over dit onsmakelijke onderwerp, inclusief hoe je van ze af kan komen.

Wat is mijt?

Zoals al aangegeven is mijt een geleedpotige, die leeft op (dode) dieren, planten of rottende stoffen. Er zijn onder de mijten 546 families met in totaal meer dan 45.000 soorten. Hiervan zijn er 10.000 parasitair: dit zijn de mijten die leven van of op een gastheer of -vrouw. Over deze mijten hebben we het in dit artikel: parasitaire mijten kunnen namelijk de tamme rat kiezen om op en van te leven.

Een mijt is zo klein dat je hem met het blote oog niet kan zien, maar wel met een microscoop. Het is een klein rond beestje met doorgaans 8 poten wanneer ze volwassen zijn. Vooral ratten die ouder zijn of zwakker door bijvoorbeeld ziekte zullen sneller last krijgen van mijt. Mijten veroorzaken altijd jeuk.

Soorten mijt bij ratten

Er zijn dus drie soorten mijt die veel bij ratten te vinden zijn, waar ik verder op in zal gaan. De bloedzuigende mijt, de vachtmijt en de schurftmijt welke ook graafmijt genoemd wordt.

De bloedzuigende mijt is een mijt die alleen de rat opzoekt wanneer hij honger heeft en bloed wilt zuigen, verder verblijft deze mijt in de omgeving van de rat. Doordat er bloed wordt gezogen kan er bloedarmoede ontstaan waardoor de rat zich zwakker voelt. De huid van de rat kan een allergische reactie veroorzaken op de beten.

De vachtmijt blijft wel op de rat zitten e is te herkennen aan het vele krabben wat de rat doet: zo’n klein beestje die op je loopt kriebelt! Soms kunnen ze schilfers ontwikkelen door het vele krabben.

De schurftmijt is een mijt die veel schade kan veroorzaken, hij wordt ook graafmijt genoemd omdat deze mijt gangetjes ‘graaft’ vlak onder de huid van de rat. Ook dit jeukt enorm en de rat kan erg veel last hebben van deze mijt. Er kunnen overal op het lichaam wondjes en kleine knobbeltjes ontstaan, voornamelijk bij de staart, geslachtsdeel, pootjes en op de neus. Ook zie je bij deze mijtsoort vaak dat een rat gerafelde oren, oftewel ‘bloemkooloren’, krijgt.

Dit was Rudolph, hij is buiten gevonden en zag er zo uit: door de bloemkooloren is duidelijk dat hij erg veel last had van schurftmijt. Ook zijn neus en zijn achterlijf zaten onder de wondjes en waren zelfs kaal.
Gelukkig is mijt erg goed te behandelen, en voelde Rudolph zich al snel een stuk beter: hij zag er na zijn behandeling weer tip top uit!

Behandelen

Mijt is een vervelende parasiet, dus voor het welzijn van jouw geliefde ratjes wil je natuurlijk snel van deze vervelende beestjes af. Gelukkig is behandelen tegen mijt goed mogelijk en vaak is er snel verbetering te zien. Het behandelen van mijt kan je doen met een stofje genaamd ivermectine. Dit is niet schadelijk voor jouw ratten maar dood wel de mijten.

Voorbeelden van producten met ivermectine zijn: Beaphar anti-schurft, Beaphar anti-parasiet en Beaphar anti-luchtpijpmijt. Deze producten hebben echter geen hoge dosis ivermectine en voor een serieuze mijtenplaag heb je wat sterkers nodig. Bij de dierenarts is hiervoor Stronghold kitten te koop: deze is te gebruiken bij ratten en ze hebben slechts 1 druppel in de nek nodig. Herhaal dit na 14 dagen. Behandel alle ratten die je hebt, want als je mijten hebt zitten ze overal. Het is ook verstandig om alles grondig schoon te maken en hangmatten heet te wassen om alle mijt te doden.

Preventief behandelen is niet nodig, wel raad ik het aan wanneer je nieuwe ratjes in huis haalt of wanneer je veel ratten bij elkaar hebt (bijvoorbeeld als je hobby uit de hand is gelopen of je een opvang hebt). Zelf behandel ik mijn ratten elke 3 tot 6 maanden, omdat er heel veel ratten komen en gaan in het rusthuis. Als je een stabiele groep hebt is dit dus niet nodig tenzij je ze verdenkt van het hebben van mijt. Ivermectine is niet schadelijk, dus als je het per ongeluk een keer aan een gezonde rat geeft kan dit geen kwaad.

by Categories: medischTags: , , , , , , , , , , Een reactie plaatsen

Waarom wordt mijn rat kaal?

Het komt vaker voor dan je denkt: ratten die kaal worden. Hoe kan het dat een rat steeds meer haar verliest en uiteindelijk zelfs (deels) kaal kan worden? Er zijn verschillende redenen voor, soms is het genetisch bepaald maar het kan ook door ziekte of ouderdom komen. Je wilt uiteindelijk natuurlijk dat jouw tamme rat zichzelf goed voelt in zijn eigen huid, eh, vacht.. dus lees verder als je wilt weten welke oorzaken er zijn voor kaalheid bij tamme ratjes.

Aangeboren

De eerste reden dat een rat haar verliest of zelfs soms al zonder haar geboren worden, is omdat dit genetisch is bepaald. Er bestaan verschillende vachtstructuren, de gladharige tamme rat is de meest voorkomende. De gladharige rat kan zeker kaler worden door genetica, maar vaker heeft dit een andere oorzaak waar ik later dieper op in ga. Dit deel gaat vooral om de ratten met een bijzondere vachtstructuur.

De bijzondere vachtstructuren zijn erg uiteenlopend, zo zijn er naaktratten: deze komen zelden voor in Nederland en fuzz ratten die we een stuk vaker zien en vaak onterecht naaktrat genoemd worden. Fuzz ratten worden geboren met hier en daar wat donshaar en raken dit naarmate ze ouder worden kwijt. Naaktratten worden zonder haar geboren. Ook zijn er bepaalde vachttypes die zich kenmerken doordat ze dunner zijn of (kunnen) worden naarmate een rat ouder wordt.

Dit is Wolf, een rusthuis bewoner. Hij is een fuzz rat. Op de foto is hij al ouder dan 2 jaar, hij heeft geen haar meer op zijn lijf behalve snorharen. Toen hij jong was had hij nog wel haren op zijn neus.
Deze twee schattige rittens waren Wax & Razor, ook fuzz ratten die zoals je ziet nog wel pluishaartjes hadden op jonge leeftijd.

Een voorbeeld van vachtstructuren bij ratten die gepaard gaan met kaalheid is de rex vacht, een haartype die zich kenmerkt door de kleine krulletjes en daarbij de krullende snorharen. Rex ratjes kunnen al vrij snel kale plekken krijgen, maar meestal krijgen ze dit pas op latere leeftijd. Een dubbelrex is een ratje die uit de combinatie rex (drager) x rex (drager) komt, doorgaans hebben dubbel rex ratten al sneller en meer haarverlies. Ook bij harley (langharig) en wavy (golvend) staan er om bekend dat ze een dunnere vacht hebben die uit kan vallen. Verder is er nog de vachtstructuur silken (voorheen silvermane), bij deze ratjes zien we doorgaans niet dat ze haar verliezen.

Rechts op de foto staat een ratje van mij dat Killian heette, hij had een rex vacht en kreeg naarmate hij ouder werd kale plekken.

Ouderdom en ziekte

Wanneer een rat een dagje ouder wordt, krijgt hij of zij vaak last van wat ouderdomskwaaltjes. Één van deze kwaaltjes is kaalheid. Wanneer een oudere rat kaal wordt kan het echter geen kwaad om een medische check te laten uitvoeren, kaalheid kan bij een gladharige rat namelijk ook betekenen dat er iets mis is.

Een van de meest voorkomende ziektes die kaalheid bij tamme ratten veroorzaakt is mijt. Mijten zijn kleine geleedpotigen die zich tegoed doen aan voornamelijk de huidcellen maar ook het bloed van zijn gastheer of -vrouw. Door de beten van de mijt irriteert de huid waardoor het gaat jeuken en het haar uitvalt. Mijten zijn goed te behandelen met ivermectine (een druppel stronghold kitten in de nek werkt doorgaas het beste, dit dien je na 2 weken te herhalen). Wanneer de mijt weg is zullen de haren langzaam terug groeien.

Het ratje rechts op de foto is Elin, op de foto kwam ze net binnen in de opvang. Als je goed kijkt zie je op de rug kale plekken verschijnen. De oorzaak hiervan was mijt, maar ze was ook al een dagje ouder (zo’n 2,5 jaar).

Naast kleine beestjes die op jouw rat wonen, zijn er ook andere medische oorzaken die kaalheid kunnen veroorzaken. Denk hierbij aan een afwijking in de werking van de schildklier of een stofwisselingsstoornis bijvoorbeeld. Helaas is dat lastig vast te stellen bij ratten.

Gedrag

Soms zie je dat er uit het niets een kale plek ontstaat ergens op het lijf van een ratje, of wanneer je een groep hebt zelfs bij meerdere ratten. De oorzaak hiervan kan zijn dat je een ratje in de groep hebt die aan het barberen (oftewel kapper spelen) is. Deze rat bijt alle haartjes weg bij zichzelf en/of bij anderen. Dit is wanneer ze het bij zichzelf doen vaak op de poten maar kan ook elders op het lichaam gebeuren. Een oorzaak van dit gedrag kan stress zijn: bijvoorbeeld door een verhuizing, verandering in de omgeving of de groep. Het barberen is te vergelijken met OCD bij mensen: het is een psychische kwestie waarbij het ratje veel te fanatiek blijft wassen.

by Categories: Genetica, medischTags: , , , , , , , , , , , , , , Een reactie plaatsen

Rode uitscheiding ogen en neus: porfyrine

Zo af en toe krijg ik een bezorgd berichtje van een rattenbaasje over een tam ratje wat ‘bloed’ bij zijn ogen of neus heeft, gelukkig kan ik jullie al heel snel vertellen dat de kans erg groot is dat dit slechts porfyrine is. Vanwege de rode kleur valt het vooral op bij ratten met een lichte vacht.

undefined
Draakje, 2 jaar en 10 maanden op de foto, helaas is ze inmiddels ingeslapen.

Porfy…wattes?

Porfyrine is vergelijkbaar met wat bij ons slijm en snot is.Wanneer een rat helemaal gezond is, zal je deze rode afscheiding eigenlijk vrij weinig zien: ze maken zichzelf en elkaar vaak gelijk schoon wanneer ze porfyrine hebben. Als een ratje verkouden is, veel stress heeft of zich niet lekker voelt zal je sneller en meer rood zien rond de ogen en/of de neus. De stof porfyrine wordt aangemaakt door de Hardense klier en is een afvalstof van het bloed.

Dierenarts?

Wanneer jouw tamme ratje een lange tijd last heeft van veel porfyrine rond de ogen of neus is dit een goede reden om naar de dierenarts te gaan. Er is een kans dat een luchtwegprobleem de oorzaak is. Een rat die begint te reutelen heeft antibiotica nodig, reutelen kan je herkennen aan het borrelende geluid dat ze maken wanneer ze ademhalen.

Porfyrine kan ook andere oorzaken hebben. Is jouw ratje minder alert, zit hij of zij stil in een hoekje of staat de vacht uit alsof het een egeltje is? Zorg dan altijd dat je naar de dierenarts gaat, er is een reden dat jouw ratje zich niet lekker voelt.

by Categories: medisch Een reactie plaatsen

Achterhandverlamming

Wat is dat nu eigenlijk, achterhandverlamming? 

Wanneer tamme ratten een dagje ouder worden kunnen ze -net zoals mensen- ouderdomskwaaltjes krijgen. Achterhandverlamming is één van die kwaaltjes die vrij vaak voorkomt, het is dus belangrijk om dit als baasje te kunnen herkennen. Een verlamde achterhand kunnen ratten (maar ook andere dieren) ook krijgen wanneer ze bijvoorbeeld door een ongeluk een beschadigde ruggenwervel krijgen. Ook zijn er meerdere andere oorzaken zoals nierfalen, daarom is het verstandig altijd even naar de dierenarts te gaan wanneer jouw ratje deze verschijnselen krijgt. Een achterhandverlamming, of ahv, houdt in dat de rat zijn of haar achterhand niet goed meer mee kan krijgen met de rest van het lichaam, doordat de spieren slapper worden. Vaak verergerd deze vorm van verlamming erg geleidelijk. In dit artikel ligt de focus op ahv op oudere leeftijd.

Hoe herken je achterhandverlamming?

Het voornaamste waardoor je (beginnende) achterhandverlamming herkent bij oudere ratten is dat hun achterpootjes soms in vreemde standen staan en niet helemaal meer mee lijken te willen gaan met de voorpoten, ze zien er dan ook letterlijk ‘verlamd’ uit. Dit zal steeds meer opvallen omdat de rat langzaam steeds meer controle verliest over de achterkant van zijn lichaam. Op den duur zal de rat met zijn pootjes gaan slepen als hij zich wilt voortbewegen. De voorpoten hebben dan erg veel kracht nodig omdat ze het hele achterlichaam mee moeten slepen.

undefined
Bij dit ratje kan je zien dat ze haar pootjes niet meer onder haar lijfje kon krijgen als ze lag, dit was de dag waarop ze werd ingeslapen (je kan ook zien dat ze erg mager was geworden)


Wat kan je doen?

Er zijn een aantal opties waardoor je ratje langer kan genieten van zijn of haar leventje:

-Zorg dat hij of zij genoeg beweging krijgt, dit zorgt dat de verlamming geremd wordt. Door de achterpootjes te helpen met bewegen (bijvoorbeeld fietsen in de lucht) zullen de spieren wat sterker worden.

-Houd daarnaast goed in de gaten of je rat nog drinkt (en goed bij het flesje of bakje kan) en eet.

– Er zijn verschillende theorieën over het extra aanbieden van Vitamines (B12) en Omega’s (3 en 6), ga hier echter niet zelf mee dokteren en vraag een knaagdierkundige dierenarts om advies.

– Natuurlijk kan je het beste even naar je dierenarts gaan, dierenartsen met kennis van knaagdieren en/of konijnen zijn vrijwel altijd bekend met deze aandoening.

Wanneer is het genoeg?

Op den duur is het leven van jouw ratje niet meer ‘ratwaardig’ en is het tijd om afscheid te nemen. Er zijn ratten die nog erg lang zichzelf zijn, goed kunnen bewegen, eten en drinken. Na verloop van tijd zal het achteruit gaan, dit kan je merken doordat ze steeds minder controle lijken te hebben over hun achterpootjes en de hele achterkant van het lichaam. Dit kan bij de ene rat nog makkelijk maanden duren, terwijl er ook gevallen bekend zijn van ratten die binnen een paar dagen al gelijk in dat laatste stadium zaten. Wanneer ze het duidelijk veel te moeilijk krijgen met het leven is het eigenlijk het ‘rat-vriendelijkste’ om ze rustig in te laten slapen bij de dierenarts. Zelf maak ik deze beslissing wanneer ze niet meer zelf kunnen eten of drinken, zichzelf niet meer schoon kunnen houden of ze duidelijk oncomfortabel worden door de verlamming.

by Categories: medischTags: , , , , , , , , , , 1 reactie

Middenoorontsteking (MOO)

Wanneer je tamme rat zijn hoofd niet meer recht kan houden en moeite lijkt te hebben met evenwicht, kan dit duiden op een middenoorontsteking. Het komt helaas regelmatig voor dus de meeste ervaren rattenbaasjes zullen het wel eens mee hebben gemaakt. Deze ziekte komt minder vaak voor dan tumoren, abcessen en luchtwegproblemen, maar is alsnog een redelijk veel voorkomende ziekte die erg veel pijn doet en dus snel behandeld moet worden. In dit artikel beschrijf ik hoe je een MOO kan herkennen en wat je het beste kan doen wanneer jouw ratje hier last van heeft.

Wat is een MOO?

MOO staat voor middenooronsteking, dit is een ontsteking diep in de oren, waarbij het hoofd van je rat scheef kan gaan staan. Dit komt omdat het evenwichtsorgaan van ratten in het binnenoor zit en deze wordt aangetast door de ontsteking. Bij een middenoorontsteking kunnen ratten gaan tollen met hun hoofd of rondjes blijven draaien in plaats van recht lopen. Een zeer akelig gezicht en het doet ook ontzettend veel pijn.

undefined
Wave was een rusthuis bewoner die middenoorontsteking had en na behandeling een scheef hoofd bleef houden

Wat te doen?

Wanneer je ziet of denkt dat je ratje een MOO heeft, bel dan direct de dierenarts en vertel dat dit een spoedgeval is. Hoe sneller je erbij bent met de juiste medicatie, hoe meer kans je hebt dat je ratje er weer bovenop komt. Een middenooronsteking kan dodelijk zijn wanneer je hier te lang mee wacht. De dierenarts kan een MOO herkennen door in het oor te kijken met een otoscoop. Naast pijnstilling (bijvoorbeeld Metacam) hebben ratjes met een MOO twee verschillende antibiotica nodig: er wordt vaak flagyl en een antibiotica zoals Synulox waar Amoxicilline met Clavulaanzuur de werkende stof is gegeven. Voorheen werd een antibiotica waarvan de werkzame stof enrofloxacine is (bijvoorbeeld Baytril) gegeven in plaats van flagyl, maar deze antibiotica mag niet meer zomaar worden voorgeschreven.

Zorg dat je de antibiotica een ruime tijd blijft geven, bij voorkeur (minimaal) 3 weken. Ondanks dat deze antibiotica samen hun werk zullen doen om de ontsteking weg te krijgen is de kans aanwezig dat het hoofdje van je rat scheef blijft staan, wanneer de ontsteking weg is zal dit echter geen pijn meer doen. Ratten die scheef blijven lopen kunnen zich doorgaans prima redden en ze kunnen gewoon oud worden met hun afwijkende uiterlijk.

undefined
Wendy woont op dit moment in het rusthuis en heeft na behandeling van haar middenoorontsteking een scheef hoofdje over gehouden.

Zorg dat je je rat apart zet wanneer hij een middenoorontsteking heeft, niet alleen omdat je zo beter kan observeren en medicijnen kan geven, maar ook omdat de ontsteking besmettelijk kan zijn voor je andere ratten.

Let op: het is mogelijk dat er een andere behandeling nodig is voor dezelfde symptomen, omdat een scheve kop ook het gevolg kan zijn van een ander ziektebeeld. Neem daarom altijd eerst contact op met een knaagdierkundige dierenarts.

by Categories: medischTags: , , , , , , , Een reactie plaatsen