Ratten zijn niet zomaar vriendjes als je ze bij elkaar zit, ze hebben allemaal een eigen karaktertje wat kan botsen. Hierdoor is een koppeling die op een goede manier aangepakt wordt van groot belang. Inmiddels heb ik al heel veel koppelingen gedaan (200+, gokje) en mijn ervaring is dat het koppelen van volwassen mannetjes iets uitdagender kan zijn dan vrouwtjes bij elkaar. Maar er zijn natuurlijk genoeg uitzonderingen: dominante meiden die niet willen opgeven of mannen die gelijk vriendjes met elkaar zijn.
Wanneer je nieuwe ratten uit een opvang of bij een goede fokker vandaan haalt, willen deze je bijna altijd helpen met het koppelen. Vaak willen ze het koppelen van jouw ratjes (meestal kosteloos, mits de ratjes bij hun vandaan komen) zelfs voor je doen. Dus mocht je geen ervaring hebben met koppelen, en het een beetje spannend vinden, is er altijd een oplossing! In dit artikel ga ik uitleggen hoe je het beste ratten met elkaar kan koppelen als je het toch zelf gaat doen.
Wat heb je nodig?
Voor een goede koppeling heb je uiteraard de ratten nodig die je wilt gaan koppelen, zorg dat je geslachten niet door elkaar zet. Dus meiden bij meiden en mannen bij mannen. Indien de mannetjes zijn gecastreerd (op zijn minst 6 weken geleden) kunnen deze mannetjes wel met vrouwen worden gekoppeld. Een koppeling kan tussen een groep met 1 of meer nieuwe zijn of 1 op 1, in principe is de aanpak gewoon hetzelfde. Het beste is om qua leeftijd maximaal 4 maanden verschil aan te houden. Heb je een oudere rat dan kan je er ook voor kiezen om 2 jonge ratjes erbij te koppelen.
Daarnaast heb je een neutrale koppelkooi nodig, dus een kooi die niet het territorium is van één of meerdere van de ratjes. Het beste is om ze minimaal 24 uur aan elkaar te laten wennen voordat je überhaupt een stap verder kan. Een lage kleine hamsterkooi is goed, ze moeten elkaar niet te veel uit de weg kunnen gaan en niet kunnen klimmen. Ook is het af te raden tijdens de koppeling losloop- of knuffeltijd in te lassen. Zelf gebruik ik een duna mini voor kleine groepen (tot 6 ratten) en een duna multy voor meer ratten (zie onderstaande foto). Dit zijn fijne kooien omdat je makkelijk kan ingrijpen mocht het toch fout gaan, ze hebben namelijk een grote opening aan de bovenkant én de ratten kunnen niet klimmen of elkaar uit de weg gaan. Zorg in ieder geval dat de kooi geen geurtjes bevat van één van de ratten die je gaat koppelen, ontsmet de bak dus voordat je start.
Zorg dat je iets bij de hand hebt waarmee je de ratten uit elkaar kan halen zonder gebeten te worden voor als het fout gaat. Dit is vaak niet nodig, maar je kan maar beter voorbereid zijn. Wat je kan gebruiken is bijvoorbeeld een pollepel om de boze ratjes te scheiden. Maar probeer niet bij elk piepje in te grijpen, meestal zoeken ze het zelf wel uit, daar hoort vaak wat gepiep bij. Als je erg onzeker bent over wanneer je wel en niet moet ingrijpen zou ik aanraden de koppeling niet zelf te doen.
Het koppelen – gedrag
Vervolgens zet je de ratten in de kooi, zodat ze kennis kunnen maken. Dit doe ik met alleen een laagje bodembedekking (ecobale, hennep, back2nature) in de kooi. Vaak zijn ze de eerste 5 minuten nog bezig met kijken hoe ze er uit kunnen komen. Wanneer ze elkaar hebben gezien en wat rustiger zijn kan je voer aanbieden. Het voer kan je het beste over de bodem strooien zodat hier ook geen gevecht over kan ontstaan. Zorg dat je geen huisjes of hangmatten gebruikt tijdens de eerste stap van de koppeling!
Wanneer de haren uit gaan staan noemen we dat egelen. Dat is omdat ze elkaar voor het eerst zien en nog niet goed weten hoe ze moeten reageren, de eerste reactie kan dus egelen zijn, ‘boosheid’. Dit gebeurt bijna altijd en is niet erg, ze moeten immers gaan uitzoeken wie de baas is en zijn op dit moment elkaars concurrent. Egelen is iets wat naarmate de tijd verstrijkt in de eerste fase van de koppeling afneemt.
Op twee poten staan, doen ratten tijdens een koppeling ook vaak. Ze staan dan tegenover elkaar, kijken wie er hoger komt. Dit doen ze in de meeste gevallen wel vaker in één koppelsessie.
Op de rug leggen spreekt voor zich, ook dit kan langer duren als het onderdanige ratje zich niet wilt overgeven. Dit kan gepaard gaan met luid gepiep, ook dit is niet erg en geen reden om de ratten uit elkaar te halen. Soms blijft een rat nog lang op zijn rug liggen nadat de andere rat al weg is, ze zijn dan erg onder de indruk, maar dit is niks om je zorgen om te maken.
Wanneer mislukt een koppeling?
Door de vele ratjes uit de broodfok (fokken voor geld, waarbij geen aandacht besteed wordt aan belangrijke factoren zoals karakter en ziektes, lees er hier meer over) is het soms erg lastig om te koppelen. Het gaat dus wel eens fout, bijvoorbeeld wanneer ratten blijven doorgaan met dominant gedrag naar de andere(n) toe.
De regel luidt: als er bloed vloeit of de ratten blijven in een bolletje met elkaar vechten, moet je ze uit elkaar halen. Zeker niet bij het eerste beste piepje, want als ze eenmaal uit elkaar zijn tijdens een lastige koppeling is het moeilijker om ze opnieuw te koppelen.
Ook kan een koppeling mislukken doordat het onrustig blijft. Na 24 uur liggen ze in het beste geval bij elkaar en kan je naar de volgende stap, soms duurt het wat langer (een aantal dagen), dit is niet erg wanneer er wel vooruitgang wordt geboekt. Sommige ratjes hebben gewoon wat langer de tijd nodig om aan soortgenootjes te wennen.
Wanneer is een koppeling gelukt?
Als alle ratten minimaal 24 uur bij elkaar liggen en hier duidelijk geen problemen mee hebben, is de koppeling bíjna geslaagd. Dit kan een aantal dagen duren. Op dit moment kan je ze samen in de uiteindelijke kooi zetten, maar je kan er ook voor kiezen om eerst nog een tussenmaat te nemen qua kooi om de stap niet te groot te maken. Zorg dat je kooi goed schoon is gemaakt, zodat er geen geurtjes meer op zitten van een van de ratten. Als je ze in de kooi zet, zorg dat je nog geen huisjes neerzet, op zijn hoogst een aantal plateaus, zodat ze elkaar niet in kunnen sluiten of ruzie kunnen gaan maken over bijvoorbeeld een huisje. Op deze manier moeten ze ook bij elkaar gaan liggen. Wanneer dit goed blijft gaan kan je de kooi steeds voller hangen en zetten. Zelf doe ik elke 24 uur er iets bij, zoals een hangmat, huisje e.d. Gaat dit niet goed? Ga dan een stapje terug in het koppelproces.
Rattenstaartjes 